บทความนี้เขียนขึ้นเอง โดยใช้พื้นฐานส่วนตัวคือเรียนที่คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ รุ่น E52
จริงๆแล้วตั้งใจจะส่งมอบต่อให้รุ่นหลังๆมานานแล้ว (ตั้งแต่สมัยเรียนโน้น) แต่ไม่มีโอกาส ตอนนี้เห็นว่าเวทีได้เปิดขึ้นอย่างมากมาย และช่วงนี้กำลังจะรับน้องกัน จึงขอใช้เวทีนี้เป็นสื่อกลางบอกเล่าเรื่องบางอย่างให้คนรุ่นใหม่ๆได้รับรู้แล้วกัน
จริงๆแล้วตั้งใจจะส่งมอบต่อให้รุ่นหลังๆมานานแล้ว (ตั้งแต่สมัยเรียนโน้น) แต่ไม่มีโอกาส ตอนนี้เห็นว่าเวทีได้เปิดขึ้นอย่างมากมาย และช่วงนี้กำลังจะรับน้องกัน จึงขอใช้เวทีนี้เป็นสื่อกลางบอกเล่าเรื่องบางอย่างให้คนรุ่นใหม่ๆได้รับรู้แล้วกัน
เทศกาลรับน้องกำลังจะมาถึงในอีกไม่นาน นอกจากความสุขสนุกสนานของน้องๆพี่ๆทั้งหลายแล้ว อีกไม่นานก็จะเริ่มกระบวนการรับน้องใหม่อย่างเป็นทางการ เรื่องราวของการรับน้อง หากมีโอกาสก็จะลองแบ่งปันกันดูในโอกาสต่อไป แต่งวดนี้ขอมุ่งเน้นไปที่คำว่า SOTUS
คำว่า SOTUS เชื่อได้เลยว่าทุกๆคนในวิศวเกษตร (หรือแม้แต่คณะอื่น มหาวิทยาลัยอื่น) ก็ต้องคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี แต่เชื่อหรือเปล่าว่า น้อยคนนักจะรู้ความหมายมันอย่างแท้จริง
บังเอิญสมัยเรียนอยู่ ด้วยความซุกซนของผมได้ไปค้นเจอเอกสารเก่าๆ (เก่ามาก) ไม่ที่ อบก. (องค์การบริหารกิจการนิสิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์) ก็ที่สภานิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กล่าวถึงเรื่อง SOTUS อยู่ ผนวกกับการค้นคว้าเล็กๆน้อยๆจึงได้เข้าใจว่า หลักการของ SOTUS เนี่ย แม้กระทั่งตอนผมเรียนอยู่ (E52) มันก็ได้ถูกหักมุมเปลี่ยนแปลงไปจากของเดิมมิใช่น้อย ถ้าหากมันเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นก็คงดี แต่กลับใช้เจตนารมณ์ไปในทางที่บิดๆเบี้ยวๆ ก็คงน่าเสียดายมิใช่น้อย
เอาล่ะ น้ำเยอะแล้ว เข้าเนื้อกันเลยดีกว่า
คำว่า SOTUS หลายๆคนที่เคยคุยด้วยไม่ทราบเลยว่าเป็นการรับเอาวัฒนธรรมจากต่างชาติเข้ามา โดยที่ SOTUS เริ่มต้นมาจากสหรัฐอเมริกา เมื่อหลายสิบปีมาแล้ว จำได้คร่าวๆว่ามาจากมหาวิทยาลัยคอเนล แล้วเผยแพร่มายังประเทศฟิลิปปินส์ เนื่องจากตอนนั้น ฟิลิปปินส์กิ่งๆว่าจะเป็นอาณานิคมของสหรัฐ และช่วงนั้นวิทยาการของฟิลิปปินส์ล้ำหน้ากว่าไทย โดยเฉพาะการเกษตร (ทุกวันนี้ ศูนย์วิจัยพันธุ์ข้าวโลกยังอยู่ที่ฟิลิปปินส์ ทั้งๆที่ปลูกเองได้น้อยมาก จนต้องซื้อข้าวทั้งจากไทยและเวียดนาม) ซึ่งคนไทยสมัยนั้นก็นิยมไปเรียนต่อที่ฟิลิปปินส์มิใช่น้อย จึงได้รับการถ่ายทอดประเพณีนี้มา
คำว่า SOTUS ทุกๆคนได้ถูกสอนให้ท่องเป็นอย่างดี แต่ปัญหาคือ การตีความนั่นเอง นี่คือจุดประสงค์ที่มานั่งเขียนบทความนี้ขึ้นมา
S = Seniority แปลกันตาม Dictionary ว่า ระดับอาวุโส ผู้อาวุโส สารพัดจะอาวุโส ถ้าแปลกันตามนั้นก็เอาบัตรประชาชนมาดูกัน แค่นั้นเองหรือ จริงๆแล้ว คำนี้หมายถึง "การให้เกียรติ" ขอเพิ่มเติมอีกนิดหน่อยว่า มิใช่ให้เกียรติรุ่นพี่ที่อยู่ก่อนเท่านั้น แต่หมายรวมถึงให้เกียรติรุ่นน้องที่เข้ามาใหม่ด้วย ผู้ที่อยู่มาก่อนย่อมต้องรู้ว่าที่นี่มีประเพณี วัฒนธรรม วิธีการ หลักการ ฯลฯ อย่างไร ผู้เข้ามาใหม่จำเป็นต้องปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมใหม่ๆ ดังนั้นแล้ว ผู้เข้ามาใหม่จึงต้องให้เกียรติผู้ที่อยู่มาก่อนแล้ว ส่วนผู้ที่อยู่มาก่อน ก็จำเป็นต้องให้เกียรติผู้เข้ามาใหม่เช่นกัน อย่างน้อยก็ในฐานะเพื่อนร่วมสถาบัน เพื่อนร่วมชาติ เพื่อนร่วมโลก เพื่อนมนุษย์ สังคมใดที่ให้เกียรติกัน สังคมนั้นย่อมเป็นสังคมที่น่าอยู่
O = Order คำนี้ทำให้เจตนารมณ์ของ SOTUS เปลี่ยนแปลงไปอย่างไม่น่าเชื่อ เพราะเราไปแปลกัน (ตามความเคยชิน) ว่า "คำสั่ง" แต่ลองไปเปิด Dictionary ดูจะพบว่ามีคำแปลอื่นๆอีกมากมาย จริงๆแล้ว Order ในที่นี้หมายความว่า "ระเบียบวินัย" การจะให้คนหลายๆคน ร้อยพ่อพันแม่ หลากความคิด หลายความคุ้นเคยมาอยู่ร่วมกัน ระเบียบวินัยเป็นสิ่งจำเป็น ดังนั้นแล้วขอให้อย่าแปลหรือใช้เจตนารมณ์ในข้อนี้ให้ผิดเพี้ยนไป ในแต่ละสังคมย่อมมีกฎทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษรและไม่ใช่ลายลักษณ์อักษร การที่ผู้มาใหม่เข้ามาอยู่ในสังคม จึงจำเป็นอย่างยิ่ง ที่จะต้องเรียนรู้ระเบียบวินัยในสังคมแห่งใหม่นั้นๆ เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างเป็นสุข
T = Tradition แปลกันตามตัวว่าธรรมเนียม หรือประเพณี ชนใดที่มีวัฒนธรรม ย่อมต้องมีประเพณี อันเป็นหลักการที่สืบทอดกันมาเพื่อคงอัตลักษณ์ความเป็นสังคมนั้นไว้ จึงจำเป็นที่ผู้อยู่ก่อนจะต้องถ่ายทอดธรรมเนียมประเพณีให้กับผู้มาใหม่ แต่ประเพณีเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้ตามยุค ผู้ที่อยู่ก่อนบางครั้งก็ไม่อาจจะทัดทานกระแสที่เปลี่ยนแปลงนี้ไปได้ ดังนั้นอย่ากลัวการเปลี่ยนแปลง แต่จงกลัวสิ่งที่ไม่เปลี่ยนแปลงดีกว่า หากการเปลี่ยนแปลงใดๆ ทำให้อัตลักษณ์ดั้งเดิมไม่สูญเสีย ยิ่งทำให้สังคมนั้นมีความสุขและเจริญก้าวหน้าต่อไป
U = Unity แปลว่าความสามัคคี แล้วอะไรคือความสามัคคีล่ะ จริงๆแล้วมันไม่ได้มีความหมายอะไรลึกซึ้งไปกว่า "การร่วมมือกัน" เพื่อทำให้เป้าหมายนั้นสำเร็จลุล่วงไป ไม่ว่าจะเป็นการเรียน กิจกรรม หรือแม้กระทั่งการรับน้องนี้ หรือในอีกนัยยะหนึ่งมันก็คือ "ความรักกันในหมู่คณะ" นั่นเองคงไม่จำเป็นต้องสาธยายอะไรมากมายสำหรับคำนี้คิดว่าน่าจะเข้าใจกันได้เป็นอย่างดี
S = Spirit เปิด Dictionary ดูคำแปล เอาล่ะสิ วิญญาณ เจตนา อารมณ์ จิตใจ ฯลฯ ซึ่งใน SOTUS ไม่ได้หมายถึงผี วิญญาณมันหมายถึง "เสียสละ ไม่เห็นแก่ตัว" แค่นั้นเอง หากสมาชิกในสังคมลดทอนความเห็นแก่ตัว เสียสละเพื่อส่วนรวม สังคมนั้นย่อมเป็นที่กล่าวขวัญ เป็นสังคมที่น่าอยู่
ครบทั้งห้าตัวแล้ว จะเห็นว่าเจตนารมณ์ของ SOTUS ไม่เพียงแต่ควรนำมาใช้ในการรับน้องเท่านั้น ควรจะนำไปใช้กับสังคมทุกระดับ แต่เป็นที่น่าเสียดาย จากเวลาที่ผ่านพ้นไปทำให้หลายส่วนถูกบิดเบือนไปจากเบื้องต้น
จุดมุ่งหมายของบทความนี้ก็เพื่อให้รุ่นพี่ทั้งหลายที่เตรียมตัวรับน้องใหม่ได้ศึกษา ไม่จำเป็นต้องเชื่ออย่างที่ผมเขียนบอก แต่อยากให้อย่างน้อยนำไปพิจารณา และสอนรุ่นต่อๆไปถึง "ความหมาย" มิใช่เพียงแค่ "แปลว่า"
